Ağız kuruluğu veya xerostomia, ağzınızdaki tükürük bezlerinin ağzınızı ıslak tutmak için yeterli tükürük üretmediği bir durumu ifade eder. Ağız kuruluğu genellikle bazı ilaçların yan etkisinden, yaşlanma sorunlarından kaynaklı olarak veya kanser için radyasyon tedavisinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Daha az sıklıkla ise, ağız kuruluğu tükürük bezlerini doğrudan etkileyen bir durumdan kaynaklanabilir.
Tükürük, bakteriler tarafından üretilen asitleri nötralize ederek, bakteri üremesini sınırlayarak ve gıda parçacıklarını temizleyerek diş çürümesini önlemeye yardımcı olur. Tükürük ayrıca tat alma yeteneğinizi arttırır ve çiğnemeyi, yutmayı kolaylaştırır. Ek olarak, tükürükteki enzimler sindirime yardımcı olur. Ağız kuruluğuna sebep olan azalmış tükürük salgısı genel sağlığınız, dişleriniz, diş etlerinizin sağlığı, iştahınız üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
Ağız Kuruluğunun Sebepleri
Ağız kuruluğu, ağızdaki tükürük bezleri ağzınızı ıslak tutmak için yeterli tükürük üretemediğinde ortaya çıkar. Bu bezler aşağıdaki nedenlerden dolayı düzgün çalışmayabilir:
- İlaçlar: Birçok reçetesiz ilaç da dahil olmak üzere yüzlerce ilaç, yan etki olarak ağız kuruluğuna neden olabilir. Olasılığı daha yüksek olanlar arasında depresyon, yüksek tansiyon ve anksiyetenin yanı sıra bazı antihistaminikler, dekonjestanlar, kas gevşeticiler ve ağrı kesici tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar vardır.
- Yaşlılık: Birçok yaşlı insan yaşla birlikte ağız kuruluğu yaşar. Katkıda bulunan faktörler arasında bazı ilaçların kullanımı, vücudun ilaç işleme kabiliyetindeki değişiklikler, yetersiz beslenme ve uzun süreli sağlık sorunları bulunmaktadır.
- Kanser tedavisi: Kemoterapi ilaçları tükürüğün yapısını ve üretilen miktarı değiştirebilir. Fakat bu durum geçici olabilir, tedavi tamamlandıktan sonra tükürük üretimi eski normal haline döner. Baş ve boyun kısmına uygulanan radyasyon tedavisi tükürük bezlerine zarar verebilir ve tükürük üretiminde belirgin bir azalmaya neden olabilir. Radyasyon dozuna ve tedavi edilen bölgeye bağlı olarak geçici veya kalıcı olabilir.
- Sinir hasarları: Baş ve boyun bölgesinde sinir hasarına neden olan bir yaralanma veya ameliyat ağız kuruluğuna neden olabilir.
- Diğer sağlık koşulları: Ağız kuruluğu, diyabet, inme, ağzınızdaki pamukçuklar, alzheimer hastalığı gibi bazı sağlık durumlarından veya Sjögren sendromu, HIV/AIDS gibi otoimmün hastalıklardan kaynaklanabilir. Horlama sorunu ve sadece ağızdan nefes alıp verme de ağız kuruluğuna sebep olabilir.
- Tütün ve alkol kullanımı: Alkol tüketmek ve sigara içmek ağız kuruluğu semptomlarını artırabilir.
Komplikasyonlar
Yeterli tükürük üretiminiz yoksa ve bu durum ağız kuruluğunu geliştirirse, şunlar gerçekleşebilir:
- Artan plak, diş çürüğü ve diş eti hastalıkları
- Ağız yaraları
- Ağızda mantar enfeksiyonu (pamukçuk)
- Ağız köşelerinde yaralar veya çatlamış dudaklar
- Çiğneme ve yutma ile ilgili problemlerden kaynaklı kalitesiz beslenme
Evde Üretebileceğiniz Çözümler
Bu ipuçları ağız kuruluğu semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olabilir:
- Ağzınızı nemlendirmek için gün boyunca su veya şekersiz içecekler yudumlayabilirsiniz. Çiğneme ve yutmaya yardımcı olmak için yemek yerken su içebilirsiniz.
- Şekersiz sakız çiğnemek veya şekersiz sert şekerlemeleri ağzınızda tutmak da yardımcı olacaktır. Ksilitol içeren ürünler diş boşluklarının önlenmesine yardımcı olabilir. Fakat bazı insanlarda, genellikle şekersiz gıdalarda bulunan ksilitol, çok miktarda tüketilirse gaz veya ishale neden olabilir.
- Nefesi ağızdan değil de burundan alma da ağız kuruluğunu azaltacaktır. Gece boyunca ağzınızdan nefes almanıza neden olan horlama durumu için tedavi almanız gerekebilir.
- Gece uyuyacağınız odayı nemli tutmaya özen gösterin.
Tükürük, dişlerinizin ve ağzınızın sağlığını korumak için önemlidir. Dişlerinizi korumak için bu adımları uygulamak ağız kuruluğunuza da yardımcı olabilir:
- Florürlü diş macunu kullanın ve diş ipi kullanmayı ihmal etmeyin. Florür veya betain içeren diş macunu veya bakteri asitlerini nötralize etmek için bir diş jeli kullanımını diş hekiminize danışmalısınız.
- Yatmadan önce florürlü bir durulama metodu veya florür jeli kullanın.
- Dişlerinizi muayene ettirmek, plakları temizletmek ve dolayısıyla dişlerinizin çürümesini engellemek için yılda en az iki kez diş hekimini ziyaret etmelisiniz.
Eğer ileri düzey bir ağız kuruluğunuz varsa ve kontrol altına alamıyorsanız hiç beklemeden diş hekimine gitmelisiniz.
Bu yazımız ilginizi çektiyse;”Egzersiz ile Ağız Sağlığı Arasındaki İlişki” başlıklı yazımıza da göz atmak isteyebilirsiniz.
