Aftlar, ağzınızdaki veya diş etlerinin tabanındaki yumuşak dokularda gelişen küçük, sığ lezyonlardır. Uçuğun aksine, dudaklarınızın yüzeyinde oluşmaz ve bulaşıcı değildir. Genellikle ağızda aft varken yemek yemek ve konuşmak zor hale gelebilir. Çoğu aft bir veya iki hafta içinde kendi kendine geçer. Alışılmadık derecede büyük, ağrılı ve iyileşmeyen aftlarınız varsa mutlaka diş hekiminize danışın.
Belirtileri
Çoğu aft, beyaz veya sarı bir merkeze sahiptir ve kırmızı bir sınır ile yuvarlak veya oval bir şekle sahip olabilir. Ağzınızın içinde, dilin üzerinde veya altında, yanakların veya dudakların içinde, diş etlerinin tabanında veya yumuşak damakta oluşabilirler. Yaralar aslında ortaya çıkmadan bir veya iki gün önce yanma veya karıncalanma hissi ile kendilerini fark ettirebilirler.
Çeşitli aft türleri vardır.
Minor Aft
En sık rastlanan türdür.
- Genellikle küçüktür.
- Kırmızı kenarlı oval bir şekle sahiptir.
- Bir veya iki hafta içinde yara izi olmadan iyileşir.
Major Aft
Büyük aft yaraları daha az yaygındır.
- Küçük yaralardan daha büyük ve daha derindir
- Genellikle kenarları belirlidir, ancak çok büyük olduğundan düzensiz kenarlara da sahip olabilir
- Diğerlerine kıyasla daha çok acı verebilirler.
- İyileşmesi altı haftaya kadar sürebilir ve geniş yara izi bırakabilir.
Herpetiform Aft
Herpetiform şeklinde yaralar nadirdir ve genellikle ilerleyen yaşlarda oluşurlar, ancak uçuk virüsü enfeksiyonundan kaynaklanmaz.
- İğne ucu kadar boyutu vardır.
- Genellikle 10 ila 100 aft kümelerinde ortaya çıkar, ancak büyük bir kitleye dönüşebilir.
- Düzensiz kenarları var.
- Bir veya iki hafta içinde yara izi olmadan iyileşir.
Nedenleri
Aft yaralarının kesin nedeni belirsizliğini koruyor, ancak araştırmacılar faktörlerin bir kombinasyonunun salgınlara katkıda bulunduğundan şüpheleniyorlar.
Aft için olası tetikleyiciler şunlardır:
- Dişle alakalı bir işlem sırasındaki minik yaralar, çok sert fırçalama, içten yanak ısırıkları
- Sodyum loril eter sülfat içeren diş macunları ve ağız durulama suları
- Özellikle çikolata, kahve, çilek, yumurta, fındık, peynir, baharatlı veya asitli yiyeceklere karşı gıda hassasiyetleri
- B-12 vitamini, çinko, folat (folik asit) veya demirden yoksun bir beslenme düzeni
- Ağzınızdaki bazı bakterilere karşı oluşan alerjik tepkiler
- Helikobakter pilori, peptik ülserlere neden olan aynı bakteri
- Menstruasyon sırasındaki hormonal değişiklikler
- Stres
Ağızda aft, aşağıdaki gibi belirli koşullar ve hastalıklar nedeniyle de ortaya çıkabilir:
- Çölyak hastalığı, çoğu tahılda bulunan bir protein olan glütene duyarlılığın neden olduğu ciddi bir bağırsak bozukluğudur.
- Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları
- Behçet hastalığı, ağız da dahil olmak üzere vücutta iltihaplanmaya neden olan nadir bir hastalıktır
- Virüsler ve bakteriler gibi patojenler yerine ağzınızdaki sağlıklı hücrelere saldıran hatalı bir bağışıklık sistemi
- Bağışıklık sistemini baskılayan HIV/AIDS
Risk Faktörleri Nelerdir?
Herkes aft geliştirebilir. Ancak gençlerde, yetişkinliğin ilk zamanlarında ve kadınlarda daha sık görülürler. Çok sık tekrarlayan aftlar olduğunda ailevi genetik sorunlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durum, kalıtımdan veya belirli gıdalar, alerjenler gibi ortak bir çevresel faktörden kaynaklanabilir.
Nasıl Önlem Alabiliriz?
Aft sıklıkla tekrarlanır, ancak bu ipuçlarını takip ederek sıklıklarını azaltabilirsiniz:
- Ağzınızı tahriş edecek yiyeceklerden kaçınmaya çalışın. Bunlar fındık, cips, simit, bazı baharatlar, tuzlu yiyecekler ve ananas, greyfurt ve portakal gibi asidik meyveleri içerebilir. Hassas veya alerjik olduğunuz yiyeceklerden kaçının.
- Sağlıklı yiyecekler seçin. Beslenme kaynaklı eksiklikleri önlemeye yardımcı olmak için bol miktarda meyve, sebze ve kepekli tahıllar yiyin.
- İyi bir ağız hijyeni alışkanlığı edinin. Dişlerinizi yemeklerden sonra düzenli olarak fırçalamak ve günde bir kez diş ipi kullanmak ağzınızı temiz tutabilir ve ağrıyı tetikleyebilecek yiyeceklerden arındırır. Hassas ağız dokularının tahrişini önlemek için yumuşak bir fırça kullanın ve sodyum loril eter sülfat içeren diş macunları ve ağız sularından kaçının.
- Diş telleriniz veya başka diş aletleriniz varsa, diş hekiminize danışarak keskin uçları örtmek için ortodontik mumlar hakkında bilgi edinebilirsiniz.
- Stresi azaltın. Ağızda aft stresle ilişkili görünüyorsa, meditasyon ve rehberli görüntüler gibi stres azaltma tekniklerini öğrenerek kullanabilirsiniz.
Bu yazımız ilginizi çektiyse; “Yetersiz Ağız Bakımı Karaciğer Kanserini Tetikliyor” başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
