Dişlerinizin hizası, sağlığı ile rengi genetik ve kişisel ağız bakımının bir birleşimidir. İyi bir fırçalama, diş ipi kullanma ve gargara alışkanlıklarınız olabilir. Fakat ağız sağlığınızda ana rolü oynayan genetiktir. Diş çürüğü riskinin yaklaşık %60’ı genetik faktörlerden kaynaklanmaktadır.
Uzmanlar genetiğin dişler üzerinde ne kadar rol oynayabileceği konusunda hala hemfikir değil, ancak bazı ağız problemlerini genetikle ilişkilendiren pek çok çalışma mevcuttur. Diş çürüğü dünya çapında en yaygın kronik hastalıktır ve üzerinde sadece kısmi kontrolümüz vardır. Günde birkaç kez fırçalamaya ve her gün diş ipi kullanmaya devam etmek gerekir. Genetiğin ağız sağlığında rol oynadığı durumlar aşağıdaki gibidir.
Çürükler
Genetik ve diş sağlığı hakkında konuşurken çürükler akla gelen ilk maddedir. Peki, bazı insanların çürük geliştirme olasılığı diğerlerinden daha mı fazla? Eğer öyleyse, hangi genetik faktörler bunu etkiler? Yapılan araştırmalara göre diş yapısı, bağışıklık sistemi, tükürüğün içeriği ve tutarı; doğal ağız bakterilerinin tüm gelişimini etkiler. Ancak sizi çürüklere yatkın hale getiren doğrudan bir genetik bağ söz konusu olduğunda, bazı araştırma sonuçları tutarsız olmuştur.
Uzmanlar hala bu konuda kararsız olsa da mevcut çalışmalar, genetiğin çürük gelişiminde %20-85 arasında değişen kısmi bir rol oynadığını göstermektedir. Tutarlı diş bakımı ise genetik olarak dezavantajlı olun ya da olmayın, çürükleri savuşturmanın en iyi yollarından biridir.
Dişlerin Hizalanması
Dişlerin dizilimi muhtemelen kalıtsaldır. Çarpık dişler veya dişlerin yanlış hizalanması; üst ve alt çene boyutlarındaki farklılıklardan, diş boyutundaki farklılıklardan ve diş eti boyutundan kaynaklanır. Dışsal bir sorununuz veya belirlenmiş bir hastalığınız olmadığı sürece, dişlerinizin büyüme şekli vücudunuzun DNA’sı tarafından tasarlanır.
Tükürük Tipi
Tükürük üretimi, ağzınızı sağlıklı tutmanın anahtarıdır. Tükürük, ağzınızda çürümeye neden olabilecek bakteri ve yiyecek parçacıklarını temizler. Genetik olarak konuşursak bazılarımız tükürük üretmede diğerlerinden daha iyidir. Düşük tükürük üretimi, çürüklere ve diş eti çekilmesine neden olabilir. Bu anlamda yüksek tükürük üretimi için genetik varyantınız yoksa ağzınız zarar görebilir.
Diş Minesi
Bazı insanlar diğerlerinden daha yumuşak diş minesine sahiptir. Diş minesinin yapısını geliştirmede genler önemli bir rol oynar, bu nedenle zayıf mineniz varsa bunun nedeni genlerinizdir. Zayıflamış mineler; bakteri ve asitlerin oyuklara ve çürümeye neden olmasını kolaylaştırır.
Renk
Dişlerinizin rengini genetikle ilişkilendirmek zordur. Genlerimizde metabolizma gereği veya kimyasal anlamda rengi etkileyen faktörler vardır. Bununla birlikte, dişlerinizin rengi büyük ölçüde ağız sağlığı alışkanlıklarınızdan kaynaklanmaktadır. Çok fazla kahve içmekten, tütün kullanmaktan veya ağız sağlığı uygulamalarını unutmaktan dişleriniz kolayca lekelenebilir ve renk bozulması yaşanabilir.
Bağışıklık Yetersizlikleri
Ağzınızda yer alan plak ve bakterilere karşı devam eden bir savaşta, bağışıklık sisteminiz dişlerinizi davetsiz misafirlere karşı korumada büyük bir rol oynar. Ancak hem kalıtsal hem de kalıtsal olmayan bağışıklık eksiklikleri, vücudunuzun zararlı oral bakterilerle savaşma yeteneğine zarar verebilir.
Bağışıklık sisteminiz zayıfladığında diş çürüğünün ağzınıza yerleşmesi daha kolay olur. Bu nedenle, bağışıklık yetmezliğiniz varsa diş hekiminizle konuşmanız ve ağız sağlığınızı koruma konusunda daha proaktif bir tavır sergilemeniz gerekir.
Periodontal Hastalıklar
Plaklar, temizlenmeden çok uzun süre büyüdüğünde yumuşak plaktan sert plaka dönüşebilir. Sert plak dişlerinizle diş etleriniz arasında sıkışarak tahrişe ve enfeksiyona neden olur. Zamanla periodontitis (diş eti enfeksiyonu), yani diş kaybına yol açabilen ciddi bir bakteriyel hastalığa dönüşebilir.
Diş çürüğünde olduğu gibi periodontal hastalıkların da ana nedenleri; beslenme düzeni, sigara, alkol ve hijyen kaynaklı alışkanlıklardır. Ancak genetik faktörler, dişlerinizde biriken plaklar ile zararlı bakteri miktarında da rol oynar ve bazı bireyleri diğerlerine göre periodontal hastalığa karşı daha savunmasız hale getirir.
Elbette genler, ağız sağlığınızın tek belirleyicisi değildir. Tıpkı yaşam tarzının bazı sistemik hastalıklarda genetik riskleri azaltabilmesi gibi iyi ağız hijyeni alışkanlıkları da size karşı çalışan herhangi bir faktöre rağmen gülümsemeniz için koruma sağlayabilir. Bu anlamda güçlü genlere sahip olsanız bile sabah ile akşam dişlerinizi fırçaladığınızdan ve her gün diş ipi kullandığınızdan emin olmak hala önemlidir.
İlginizi Çekebilir: Ağız Gargarası Kullanmanın Önemi ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
