Plak ve tartar diş çürüğü, diş eti iltihabı ve diğer diş hastalıkları riskini artırır. Plak ve tartar arasındaki farklar, diş sağlığı sorunlarının uyarı işaretlerini tanımlamaya yardımcı olabilir. Peki plak ve tartar arasındaki farklar nelerdir?
Plak, bir kişinin dişlerini fırçalayarak çıkarabileceği yumuşak, sarıya dönük rengi olan bir bakteri filmidir. Plak dişlerde çok uzun süre kalırsa, tartar oluşumu aşamasına geçerek sertleşmeye başlar. Tartar genellikle daha koyu bir renge sahiptir ve sadece bir diş uzmanı tartarı dişlerden tamamen temizleyebilir.
Oluşum Şekilleri ve Farklılıkları
Plak ve tartar birbirinden farklıdır. Plak, birbirine yapışan bakterilerden oluşur. Dişler, diş etleri, dil ve ağızın içerisinde yaşayabilirler. Bakteriler de dahil olmak üzere yaklaşık 700 tür küçük organizma, dişlerin üzerinde ve çevresinde yaşar. Bu bakterilerin birçoğu diş yüzeyinde bir biyofilm oluştururlar.
Biyofilmler, bakterileri koruyan, onları daha güçlü ve daha zor temizlenebilen bir hale getiren kalın, yapışkan maddelerdir. Bir kişinin dişlerinde veya diş etleri arasında gördüğü sümüksü, yapışkan beyaz veya sarı filmler plaktır.
Eğer plaklar temizlenmezse, tükürükten kalsiyum veya diğer mineralleri yakalayarak sertleşirler. Diş hekimleri sertleşmiş plakları, tartar olarak adlandırılır. Tartar dişlerde leke oluşturabilir ve renksiz görünmesini sağlayabilir. Ayrıca diğer plakları yakalayabilir ve daha fazla tartar oluşma riskini artırabilir.
Plak ve tartar, her ikisi de diş eti hastalığının formları olan diş eti iltihabı ve periodontitis riskini artırır. Plak içindeki bakterilere kronik maruz kalma, diş eti dokusunda iltihaplanmaya neden olur. Bu kanama, ağrı, kızarıklık ve bazı durumlarda enfeksiyonları tetikleyebilir. Kronik diş eti iltihabı da kardiyovasküler hastalık da dahil olmak üzere diğer hastalıklar için bir risk faktörüdür.
Plak ve tartarın çıkarılması diş eti hastalığının tedavisine yardımcı olabilir ve daha da kötüleşmesini önleyebilir. Diş eti hastalıklarını kontrol altına almak diş sağlığını iyileştirebildiği gibi bir kişinin kronik hastalık riskini azaltabilir.
Plak Temizleme
Düzenli fırçalama ve diş ipi kullanarak plakları kaldırabilirsiniz. Eğer diş eti hastalığı varsa, diş eti şişmesi daha fazla plağın saklanabileceği cepler oluşturabilir.
Düzenli diş randevuları plak çıkarılmasına yardımcı olabilir, çünkü hekimlerin yaptığı diş temizliği görülmeyen plağı bulabilir.
Dişlerde bazı plak belirtileri şunlardır:
- Kronik ağız kokusu (plak oluşturan bakteriler kokuya sebep olur.)
- Pürüzlü veya sümüksü hissedilen dişler
- Diş ipi üzerinde beyaz veya sarı yapışkan maddeler
- Kanayan veya ağrılı diş etleri
Florürlü bir diş macunu, bakteri ve plaktan kaynaklanan diş hasarını azaltabilir. Plak oluşturan bakteriler şekerle beslendiğinden, daha az şeker yemek de yardımcı olabilir. Önemli plak veya diş çürüğü geçmişi olan kişiler diş hekiminde florür tedavisi görebilir.
Bir kişinin plak ve diş eti hastalığı geliştirme riski aşağıdaki faktörlerden dolayı daha yüksektir:
- Dişleri düzenli olarak fırçalamamak veya diş ipi kullanmamak
- Diş çürüğü için genetik risk faktörlerine sahip olmak
- Sigara içmek
- Yüksek şekerli yemek alışkanlığına sahip olmak veya çok yüksek strese sahip olmak gibi belirli yaşam tarzı
- Düzenli diş bakımı yaptırmamak (bir diş hekimi bir kişinin ulaşamayacağı plağı kaldırabilir)
- Dişlerinizi fırçalamayı zorlaştıran diş tellerine sahip olmak
Tartar Temizleme
Bir kişi kendi başına tartar temizleyemez. Tartar serttir ve evde temizlemeye çalışmak dişlere zarar verebilir. Diş hekimleri profesyonel temizlik ile tartarı temizleyebilir.
Tartar fark edildiğinde, düzenli olarak dişler fırçalanmaya ve diş ipi kullanılmaya devam edilmelidir. Tartarları temizlemek plak temizliğinden daha zordur, bu nedenle günlük diş ipi kullanmaya ve diş eti çizgisini fırçalamaya odaklanın. Diş hekimi ayrıca özel diş macunu formülleri önerebilir.
Tartarı Nasıl Anlarız?
- Dişlerde, özellikle diş etlerinin yakınında veya dişler arasında renksiz lekeler
- Dişlerinde sert lekeler
- Şişmiş, ağrılı veya kanayan diş etleri
Bir kişinin tartar geliştirme riski aşağıdaki faktörler dolayısıyla daha yüksektir:
- Düzenli diş hekimi ziyaretleri yapmamak
- Dişleri düzenli olarak fırçalamamak veya diş ipi kullanmamak
- Aralarını fırçalamayı zorlaştıran çarpık dişler
Kaynak: https://www.medicalnewstoday.com/articles/plaque-vs-tartar#summary
